Zenuwstelsel: de basis
Ons zenuwstelsel is (samen met het hormoonstelsel) verantwoordelijk voor de communicatie in ons lichaam. Het is namelijk van levensbelang dat cellen op afstand met elkaar praten door elektrische prikkels die we actiepotentialen noemen.
Het zenuwstelsel
De twee belangrijkste cellen in dit orgaanstelsel zijn zenuwcellen (neuronen) die elektrische signalen kunnen doorgeven. En steuncellen die de zenuwcellen steunen in de vorm van beschermen en helpen.
Iedere communicatie route is eigenlijk een netwerk aan zenuwcellen. Een elektrische prikkel komt aan bij het uiteinde van een zenuwcel en vervolgens worden er neurotransmitters afgegeven in de synaps (het gat tussen twee zenuwcellen). Deze binden aan de volgende zenuwcel en die zet de elektrische prikkel voort. Op deze manier kunnen elektrische prikkels op een snelle manier lange afstanden afleggen.
Het zenuwstelsel kent twee indelingen, namelijk de anatomische indeling en de functionele indeling:
Anatomische indeling
De anatomische indeling is als volgt: de hersenen en het ruggenmerg samen vormen het centraal zenuwstelsel. Uit de hersenstam komen de hersenzenuwen. En uit het ruggenmerg komen de ruggenmergzenuwen. Samen heten zij het perifeer zenuwstelsel.
Functionele indeling
De functionele indeling is op basis van functie, dus sensorisch en motorisch.
- Sensorische prikkels zijn alle prikkels die binnenkomen, oftewel de prikkels uit onze zintuigen door zien, horen, ruiken, proeven, voelen en informatie over ons interne milieu zoals bloeddruk en temperatuur. Dat komt binnen via een sensorische cel in het ruggenmerg en vervolgens zal deze prikkel naar de hersenen gaan en daar worden verwerkt.
- Vervolgens gaat er een motorische prikkel juist de andere kant op en terug naar het ruggenmerg, de perifere zenuwen en het doelorgaan. Op die manier kunnen acties worden aangestuurd. Dit kan zowel willekeurig als onwillekeurig.
Willekeurig / somatisch zenuwstelsel
Met het willekeurige zenuwstelsel, of ook wel het somatische zenuwstelsel, bedoelen we alles wat we bewust kunnen aansturen, zoals bijvoorbeeld een hartje tekenen.
Onwillekeurig / autonoom zenuwstelsel (Bekend van de sympathicus en parasympathicus)
Met het onwillekeurige zenuwstelsel, of ook wel het autonome zenuwstelsel, bedoelen we alles waar we geen bewust invloed op hebben, zoals bijvoorbeeld je hartslag die op dit moment 72 slagen per minuut is. Dit autonome zenuwstelsel heeft een gaspedaal en een rem. Het gaspedaal noemen we het sympathische zenuwstelsel, bekend van de fight-or-flight reactie, als we bijvoorbeeld moeten wegrennen voor een beer. De rem is het parasympathisch zenuwstelsel, bekend van de rest-and-digest reactie, waarbij rust en herstel centraal staan.
Ruggenmerg en hersenvliezen
Rondom het ruggenmerg en de hersenen zitten hersenvliezen, oftewel de meningen. Tussen deze hersenvliezen en in de hersenen zelf zit hersenvocht, oftewel liquor. Samen met onze schedel en de wervelkolom hebben deze structuren een belangrijke rol in de bescherming van ons centraal zenuwstelsel. Het is eigenlijk een soort ingebouwde helm.
Het zenuwstelsel is een ontzettend interessant orgaanstelsel, zowel qua anatomie en functie, maar ook qua ziektebeelden die erin kunnen optreden. Leer er alles over op de Juf Danielle Academie:
Belangrijkste begrippen
Hieronder vind je een kort overzicht van de belangrijkste begrippen in deze blog:
- Actiepotentiaal = het elektrisch signaal van een zenuwcel
- Neuronen = zenuwcellen
- Neurotransmitters = chemische stoffen die ervoor zorgen dat zenuwcellen opdrachten aan elkaar kunnen doorgeven
- Synaps = verbinding tussen twee neuronen
- Meningen = hersenvliezen
- Liquor = hersenvocht
