Zenuwstelsel: anatomie en functie
Leestijd: 3 minuten / Kijktijd: 3 minuten
In deze blog ga ik je het zenuwstelsel uitleggen aan de hand van de anatomische en functionele indeling.
Dit is de basis voor alles wat je verder nog gaat leren als verpleegkundige over het zenuwstelsel. Tip: zorg ervoor dat je bekend raakt met termen zoals ‘perifeer zenuwstelsel’, ‘centraal zenuwstelsel’, ‘sympathisch zenuwstelsel’ en ‘parasympathisch zenuwstelsel’.
Anatomische indeling
De anatomische indeling van het zenuwstelsel is als volgt.
- Centraal zenuwstelsel: De hersenen en het ruggenmerg samen zijn het centraal zenuwstelsel.
- Perifeer zenuwstelsel: Uit zowel de hersenen en het ruggenmerg komen zenuwen (hersenzenuwen en ruggenmergzenuwen).Deze zenuwen samen heten het perifeer zenuwstelsel. Het perifeer zenuwstelsel bestaat uit zowel sensorische als motorische zenuwen.
Functionele indeling
Dat is namelijk de functionele indeling van het zenuwstelsel. Hier hebben we weer de hersenen en het ruggenmerg. Zij krijgen sensorische input vanuit de zintuigen en het interne milieu. De zintuigen zijn natuurlijk zien, horen, ruiken, proeven en voelen. Uit het interne milieu krijgt het centraal zenuwstelsel informatie over bijvoorbeeld de bloeddruk. Dit komt binnen via een sensorische cel in het ruggenmerg en vervolgens zal dit seintje naar de hersenen gaan en daar worden verwerkt. Daarna gaat het seintje via het ruggenmerg naar de motorische output. Dit zijn motorische cellen die naar het doelorgaan gaan die een actie moet uitvoeren. Dat kan zowel willekeurig als onwillekeurig zijn.
- Met willekeurig bedoelen we alles wat we bewust kunnen aansturen, bijvoorbeeld zwaaien naar de camera.
- Met onwillekeurig bedoelen we alles waar we geen invloed op hebben, bijvoorbeeld dat mijn hartslag op dit moment 72 keer per minuut is.
Het onwillekeurige zenuwstelsel heeft een gaspedaal en een rem.
- Het gaspedaal noemen we het sympathische zenuwstelsel (ook wel bekend van de fight-or-flight reactie) als we bijvoorbeeld moeten wegrennen voor een beer.
- De rem is het parasympathische zenuwstelsel (de rest-and-digest reactie), waarbij rust en herstel centraal staan.
Het sympathische en parasympathische zenuwstelsel zijn – als het goed is – met elkaar in balans. Soms heeft eentje tijdelijk de overhand, maar uiteindelijk herstelt het zich weer.
Een voorbeeld wanneer het sympathische zenuwstelsel de overhand heeft is tijdens een tentamen. Met je zintuigen neem je waar dat het tentamen gaat beginnen. Je ziet het blaadje voor je liggen en je hoort dat er wordt gezegd dat je een uur de tijd hebt en mag beginnen.
Dit wordt in je hersenen verwerkt en vervolgens pak je je pen op en begin je te schrijven (of je begint te typen); dat is een willekeurige beweging. Tegelijkertijd gaat ook je sympathische zenuwstelsel aan het werk: je hartslag gaat omhoog, je begint iets te zweten en je concentratie gaat omhoog.
Aan het eind van het tentamen is het tijd om je onwillekeurige zenuwstelsel weer in balans te brengen. Je gaat met z’n allen nog ergens rustig zitten met een biertje en je merkt dat je hartslag daalt en dat je bloeddruk weer normaliseert.
Wil je meer leren over het zenuwstelsel? Bekijk dan alle lessen uit de routekaart ‘Zenuwstelsel’ op de Juf Danielle Academie. Meld je aan en krijg direct toegang tot alle lessen over het zenuwstelsel en alle andere onderwerpen.
