Fagocytose
Fagocytose is letterlijk het eten van de cel. Zoals wij eten en drinken, doen cellen dat ook. Dat noemen we samen endocytose, waarbij fagocytose het eten van de cel is en pinocytose het drinken van de cel.
In ons lichaam hebben we een aantal verschillende cellen die kunnen fagocyteren. Deze groep cellen noemen we, heel verrassend, de fagocyten. Dit zijn witte bloedcellen die onderdeel zijn van het afweersysteem. Zij eten rommel op, bijvoorbeeld na celschade of onze oude cellen, maar ook pathogenen zoals bacteriën en schimmels.
Onze fagocyten zijn de neutrofielen en de monocyten en macrofagen.
- Neutrofielen zijn de meest voorkomende witte bloedcellen in ons bloed. Zij gaan snel naar een ontsteking toe. Het zal je dan ook niet verbazen dat pus met name uit dode neutrofielen bestaat.
- De monocyten en macrofagen zijn ook witte bloedcellen. Als ze in het bloed zitten dan noemen we ze monocyten en als ze in het weefsel zitten dan noemen we ze macrofagen.
- De verschillende typen macrofagen hebben nog verschillende namen gekregen, zoals de Kupffer cellen in de lever en de gliacellen in het zenuwstelsel. Deze macrofagen kunnen maanden tot wel jaren in gezond weefsel blijven zitten.
Het proces van fagocytose
Een macrofaag die in het weefsel zit spot bijvoorbeeld een bacterie. Vervolgens gaat die stoffen uitscheiden zoals interleukines, waardoor de neutrofiel een seintje krijgt om door de bloedvatwand heen te komen. Dit noemen we diapedese. Deze gaat dan richting het pathogeen.
Op de neutrofiel zitten een aantal receptoren, waaronder eentje die direct aan de bacterie kan binden en eentje die aan antistoffen kan binden. Zoals je in de video’s over het afweersysteem hebt geleerd, gaan antistoffen aan de pathogenen zitten als een soort van neon knipperlichten.
Daarna kan de fagocytose gaan beginnen en dat gebeurt met de pseudopodia die zich om de bacterie heen sluiten. Vervolgens sluiten ze zich en vormt dat een rondje celmembraan, wat we een fagosoom noemen. Net als bij ons eten zal ook deze bacterie worden verteerd. Dit gebeurt door de stofjes die in lysosomen zitten. Deze voegen zich samen met de fagosoom, waardoor er een fagolysosoom ontstaat. Door de schadelijke stoffen wordt de bacterie verteerd en zo onschadelijk gemaakt. In het geval van de neutrofiel kan de cel een aantal van deze bacteriën fagocyteren, maar zal vervolgens doodgaan. Een macrofaag is in die zin anders, want die kan stukjes van de bacterie presenteren op zijn celmembraan. Het is namelijk een antigeen presenterende cel. Hiermee zal hij de rest van de afweerreactie aanjagen door de T-cellen te activeren.
Het afweersysteem is een lastig onderwerp. Maar met begrijpelijke uitleg help ik je graag het eindelijk te snappen! Word lid van de Juf Danielle Academie en leer op een begrijpelijke manier over aspecifieke afweer, specifieke afweer, de organen van het afweersysteem en nog meer.
Belangrijkste begrippen
Hieronder vind je een kort overzicht van de belangrijkste begrippen in deze blog:
- Fagocytose = vernietiging door een cel van schadelijke bestanddelen die in het levend weefsel zijn binnengedrongen (het eten van de cel)
- Pinocytose = opname van vloeibare deeltjes (het drinken van de cel)
- Endocytose = proces waarbij cellen een klein deeltje insluiten (het eten en drinken van de cel)
- Fagocyten = afweercellen die elke lichaamsvreemde cel of indringer proberen in te sluiten en te verteren
- Pathogenen = ziekteverwekkende micro-organismen
- Interleukines = boodschapperstoffen van het afweersysteem
- Diapedese = uittreding van (witte) bloedcellen door de wand van een haarvat bij ontsteking
- Pseudopodia = schijnvoetjes van een amoebe (ééncellig diertje)
- Fagosoom = transportblaasje
- Lysosoom = blaasje waarin cel afval wordt afgebroken
- Fagolysosoom = fusie van fagosoom en lysosoom voor het proces van fagocytose
