Bloedgroepen
Er bestaan heel veel verschillende bloedgroepstelsels, waarvan de bekendste ABO en de rhesus bloedgroepen zijn. Deze bloedgroepen worden bepaald door de antigenen die op de rode bloedcellen zitten. Dit is genetisch bepaald, samen met aangeboren antistoffen tegen de andere bloedgroepen. Voor bijvoorbeeld een bloedtransfusie is het belangrijk om te weten welke bloedgroep een patiënt heeft, omdat niet iedereen zomaar een willekeurig zakje bloed kan krijgen. Hoe dat allemaal precies werkt gaan we bespreken in deze blog.
Welke bloedgroepen zijn er?
Laten we beginnen met de bloedgroepen die je waarschijnlijk al kent: A, B, AB en O.
- Bloedgroep A heeft het antigeen A op de rode bloedcel zitten. In het bloed circuleert de antistof anti-B.
- Bloedgroep B heeft antigeen-B en antistof anti-A.
- Bloedgroep AB heeft antigeen-A en antigeen-B op de rode bloedcel zitten en geen antistoffen.
- Bloedgroep O heeft geen A- en geen B-antigeen en heeft anti-A- en anti-B antistoffen.
Ongeveer 47% van de mensen heeft bloedgroep O, 42% bloedgroep A, 8% bloedgroep B en 3% bloedgroep AB.
Dan de rhesus bloedgroep. Hierbij wordt gekeken of de rode bloedcel het rhesus-antigeen op het membraan heeft. Ongeveer 85% van de mensen is rhesus positief en kan daarmee geen rhesus antistoffen aanmaken. 15% van de mensen is rhesus negatief en kan wél rhesus antistoffen aanmaken. Met deze antistoffen wordt je niet geboren, maar bij blootstelling aan het rhesus antigeen zal het lichaam dit gaan aanmaken.
Beide bloedgroepen worden samen weergegeven. Zo kan je bijvoorbeeld A positief (A+) zijn; bloedgroep A, rhesus positief. En bijvoorbeeld AB negatief (AB-); bloedgroep AB, rhesus negatief.
Hoe gaat een bloedtransfusie in zijn werk?
Dan de bloedtransfusies, het moment waarop het het allerbelangrijkst is om de bloedgroep te weten. Mensen met bloedgroep A maken dus anti-B en het is dus heel belangrijk om deze mensen geen bloedgroep B of bloedgroep AB te geven. Andersom voor mensen met bloedgroep B die anti-A hebben, kun je geen A of AB geven. Mensen met bloedgroep AB kunnen A, B, AB en O ontvangen, omdat zij geen antistoffen hebben. Daarom worden ze ook wel de universele ontvanger genoemd. Mensen met bloedgroep O kunnen alleen bloedgroep O ontvangen, omdat zij zowel anti-A als anti-B hebben. Wel kan bloedgroep O aan iedereen gegeven worden, omdat er geen antigenen aanwezig zijn op de rode bloedcel. Daarom wordt deze groep ook wel de universele donor genoemd.
Wat gebeurt er bij een transfusiereactie?
Een transfusiereactie is het resultaat als er toch iets misgaat met de bloedtransfusie. We nemen het volgende voorbeeld: iemand met bloedgroep A krijgt een donatie van bloedgroep B. Hierbij zal het anti-B massaal gaan reageren met het antigeen-B op de gedoneerde rode bloedcellen. De lichaamsvreemde rode bloedcellen en de lichaamseigen antistoffen klonteren samen, wat we agglutinatie noemen. En er vindt hemolyse plaats; de afbraak van rode bloedcellen. Deze klonten en fragmenten drijven door het bloed en lopen vast in de kleine vaatjes van de nieren, de longen, het hart en de hersenen. Hierdoor raken deze organen zwaar beschadigd en sterft er weefsel af, wat uiteraard een levensgevaarlijke situatie is. Vandaar dat er altijd vooraf een bloedgroeponderzoek wordt gedaan om te kijken welke bloedgroep je hebt. En dus ook welke bloedgroep je kan krijgen van de ABO en rhesus.
Omdat er nog veel meer andere bloedgroepen zijn, wordt er als het even kan ook een kruistest gedaan, waarbij een beetje van jouw bloed in het lab wordt blootgesteld aan een klein beetje van het bloed dat je gaat krijgen, om zeker te weten dat de reactie goed gaat voordat je het bloed in je lichaam krijgt.
Het snappen van het menselijk lichaam is de basis voor klinisch redeneren. Volg de begrijpelijke uitlegvideo’s, oefentoetsen, downloads en meer op de Juf Danielle Academie:
Belangrijkste begrippen
Hieronder vind je een kort overzicht van de belangrijkste begrippen in deze blog:
- Agglutinatie = samenklontering
- Hemolyse = vernietiging van rode bloedcellen
