CVRM (Cardiovasculair Risicomanagement)
Cardiovasculair riscicomanagement (CVRM) is een effectieve methode om cruciale cardiovasculaire risicofactoren aan te pakken. Dit heeft als doel het diagnosticeren, behandelen en monitoren van risicofactoren bij mensen zonder voorgeschiedenis van hart- en vaatziekten. De verpleegkundige speelt een essentiële rol in de CVRM.
Hoe kunnen we het risico op hart- en vaatziekten inschatten met CVRM?
Het inschatten van de kans die iemand heeft op hart- en vaatziekten voordat ze ziek worden is belangrijk, omdat preventie de beste behandeling is als het gaat om hart- en vaatziekten zoals een hartinfarct en beroerte. Cardiovasculair risicomanagement (CVRM) houdt daarbij het volgende in:
- Het opsporen van de risicogroep, dus mensen boven de 40 jaar oud.
- Incidenteel, doordat ze om een andere reden bij de huisarts komen en zo opgemerkt worden.
- Systematisch, waarbij iedere patiënt met risicofactoren wordt opgeroepen om het risico in te schatten.
- Het in kaart brengen van de risicofactoren.
- Anamnese: leeftijd, geslacht, roken, alcoholgebruik, lichaamsbeweging, voeding, psychosociale risico’s, familieanamnese.
- Lichamelijk onderzoek: hartslag en bloeddruk en BMI met eventueel middelomtrek.
- Laboratoriumonderzoek: lipidenspectrum (vetten zoals cholesterol), glucose en nierfunctie.
- Een inschatting van het risico op hart- en vaatziekten.
Het daadwerkelijk inschatten van het risico kan op twee manieren, namelijk:
1) met de inschattingstabel ‘score tabel’
2) of het is al zó duidelijk dat je die niet nodig hebt om de risico-inschatting te doen.
Dit laatste zal vooral het geval zijn bij mensen met eerder vastgestelde hart- en vaatziekten, de meeste mensen met diabetes mellitus, ernstige chronische nierschade of een sterk aanwezige risicofactor zoals een hoog cholesterol of hoge bloeddruk, en mensen boven de 70 jaar. Bij de meeste andere casussen gebruik je de score tabel op basis van geslacht, leeftijd, roken, systolische bloeddruk en cholesterolwaarden. Als iemand specifieke aandoeningen heeft dan kan het nodig zijn om een aangepaste tabel of een verrekening te gebruiken, zoals bij mensen ouder dan 40 en 70 jaar, mensen met reumatoïde artritis, milde chronische nierschade, een positieve familieanamnese en psychosociale risicofactoren.
Score tabel CVRM:
In de score tabel worden drie categorieën aangehouden:
- Groen is een laag tot matig verhoogd risico, waarbij worden leefstijladviezen aanbevolen en medicatie is meestal niet nodig.
- Oranje is een hoog risico, waarbij leefstijladviezen worden aanbevolen, maar ook medicatie nodig kan zijn.
- Rood is een zeer hoog risico, waarbij leefstijladviezen én medicatie worden aanbevolen.
Wat onder andere opvalt is dat vrouwen pas op latere leeftijd een grote kans hebben op hart- en vaatziekten. Het kantelpunt is de menopauze. Vóór die tijd zorgt oestrogeen voor een beschermend effect, wat na de menopauze wegvalt.
Hoe kunnen we hart- en vaatziekten voorkomen met CVRM?
De behandeling binnen de CVRM is gericht op het verminderen van risicofactoren, zodat hiermee het risico op hart- en vaatziekten wordt verminderd. Uiteraard gaat dat in overleg met de patiënt. Voorbeelden van belangrijke vragen zijn:
– wat zijn de mogelijkheden?
– Hoe is de motivatie?
– Zijn er belemmerende factoren zoals andere aandoeningen of kwetsbaarheden die in de weg staan?
Gedragsverandering is namelijk heel lastig, maar wel essentieel voor verandering op lange termijn. Daarmee is het hét fundament voor het verminderen van heel wat risicofactoren, zoals stoppen met roken en gezonder eten. Motiverende gespreksvoering kan hierbij helpen. En het inschakelen van experts, zoals een diëtist, leefstijlcoach, wijkverpleegkundige, fysiotherapeut, etc.
Verminderen van risicofactoren hart- en vaatziekten:
Stoppen met roken
Stoppen met roken is een voorbeeld waar gedragsverandering voor nodig is. Het is de belangrijkste risicofactor voor hart- en vaatziekten (en dus voor rokers een van de grootste winsten die te behalen valt bij de CVRM). Het belang om te stoppen met roken kan, ongeacht de leeftijd, niet vaak genoeg herhaald worden. Stoppen met roken geeft een zeer effectieve verlaging van het risico op hart- en vaatziekten. Er zijn meerdere effectieve behandelingen voor het stoppen met roken. Zie hiervoor de NHG-richtlijn Stoppen met Roken.
Lichaamsbeweging
Ook lichaamsbeweging is belangrijk en daarvoor geldt: hoe meer, hoe beter. De adviezen van de Gezondheidsraad zijn om minimaal 150 minuten per week matig tot zwaar intensieve inspanning te leveren. Denk hierbij aan wandelen, fietsen, hardlopen of voetballen, waarvan minimaal twee keer per week spier- en botversterkende activiteiten.
Voedingspatroon
Het voedingspatroon beïnvloedt allerlei risicofactoren van hart- en vaatziekten. De belangrijkste voedingsstoffen met effect op dit risico zijn verzadigde vetzuren en zout. Voedingsmiddelen die het risico op hart- en vaatziekten verlagen zijn vezels, groenten, fruit, vis en ongezouten noten. Adviezen over goede voeding zijn een standaard onderdeel van de maatregelen om het risico op hart- en vaatziekten te verlagen. Bekijk hiervoor de lessen over voeding op de Juf Danielle Academie, en dan in het bijzonder Voeding: de basis, waar de richtlijnen goede voeding en de Schijf van Vijf worden besproken.
Overgewicht
Het hebben van overgewicht kan leiden tot verhoging van de bloeddruk, dyslipidemie, insulineresistentie, albuminurie en het krijgen van diabetes mellitus. Dit kan weer zorgen voor hart- en vaatziekten. Voor alle mensen met overgewicht is het dus zinvol om af te vallen, omdat dit het risico op hart- en vaatziekten verlaagt. Hierbij is fitheid belangrijker dan het exacte gewicht. Verlaging van het gewicht kan het beste worden bereikt door voldoende te bewegen en te eten volgens de Richtlijnen Goede Voeding. Zie hiervoor ook de NHG-standaard Obesitas.
Psychosociale factoren zoals stress, sociale isolatie, depressie en angst kunnen direct en indirect het risico op hart- en vaatziekten verhogen. En het verkleint de mogelijkheden van de patiënt om gedragsveranderingen door te voeren. Het verminderen en/of behandelen van deze aandoeningen is dus heel belangrijk om het risico op hart- en vaatziekten te verminderen.
Er kan ook met medicijnen worden ingegrepen. De bekendste voorbeelden zijn de statines waarmee we lipiden verlagen, en bloeddrukverlagende medicijnen zoals ACE-remmers, diuretica en calciumantagonisten. Ook andere aandoeningen, zoals diabetes mellitus, worden zo goed mogelijk behandeld.
Psychosociale factoren
Psychosociale factoren zoals stress, sociale isolatie, depressie en angst kunnen direct en indirect het risico op hart- en vaatziekten verhogen. En het verkleint de mogelijkheden van de patiënt om gedragsveranderingen door te voeren. Het verminderen en/of behandelen van deze aandoeningen is dus heel belangrijk om het risico op hart- en vaatziekten te verminderen.
Medicatie
Er kan ook met medicijnen worden ingegrepen. De bekendste voorbeelden zijn de statines waarmee we lipiden verlagen, en bloeddrukverlagende medicijnen zoals ACE-remmers, diuretica en calciumantagonisten. Ook andere aandoeningen, zoals diabetes mellitus, worden zo goed mogelijk behandeld.
Regelmatige ondersteuning en controles
Verder wordt de patiënt ondersteund en vervolgd. Het is goed om het regelmatig te hebben over de leefstijlveranderingen en hoe het gaat met de motivatie. Verder kan het nodig zijn om bloeddruk- en labcontroles te doen en deze regelmatig te herhalen. Ook therapietrouw is een belangrijk punt tijdens deze controles, met name als er met medicatie is gestart. Van deze medicijnen merk je namelijk niets als je ze inneemt en dat komt de therapietrouw vaak niet ten goede. Medicatie voor cholesterol en bloeddruk behoren dan ook tot de medicijnen met de slechtste therapietrouw.
Verdiep jouw kennis op de Juf Danielle Academie
Wil je meer weten over hart- en vaatziekten en je kennis van het menselijk lichaam verbeteren? Ontdek de Juf Danielle Academie, ons online leerplatform voor verpleegkundigen.
Belangrijkste begrippen
Hieronder vind je een kort overzicht van de belangrijkste begrippen in deze blog:
- CVRM = cardiovasculair risicomanagement
- Diabetes mellitus = suikerziekte
- Menopauze = overgang
- Dyslipidemie = verstoring van de cholesterolwaarden in het bloed
- Albuminurie = albumine (=eiwit) in de urine
- Lipiden = vetten
